Connect with us

ICUKUMBURA

Indege: Inzozi mpamo zahinduye isi umudugudu – Menya Nibi

Published

on

indege

Indege ni kimwe mu bitangaza bikomeye by’ikoranabuhanga n’ubwenge bwa muntu. Uko tubona indege ziguruka hejuru y’imitwe yacu uyu munsi bisa n’aho ari ibisanzwe, ariko mu ntangiriro z’ikinyejana cya 20 byari ibintu bitaratekerezwaga na benshi. Kuguruka byafatwaga nk’inzozi cyangwa inkuru z’amayobera. Nyamara, ubu ubumenyi n’ubushakashatsi byatumye inzozi ziba ukuri, ku buryo ubu isi isa n’iyegeranye kubera ikoranabuhanga ry’indege.

1. Amateka y’indege: Intangiriro y’igihe gishya

Mu mwaka wa 1903, abavandimwe Orville na Wilbur Wright bakoze ikigeragezo cy’indirimbo nshya y’ubuzima: indege iguruka bwa mbere mu buryo bwemewe. Ku mucanga wa Kitty Hawk muri Leta Zunze Ubumwe za Amerika, indege yabo yagurutse metero 37 mu masegonda 12 gusa. Nubwo byari bigufi, byabaye intangiriro y’igihe gishya cyahinduye amateka y’isi.

Advertisement

Nyuma y’aho, abandi bahanga benshi barimo Alberto Santos-Dumont wo muri Brazil, ndetse n’abashoramari b’Abanyaburayi, bakomeje kwagura ubushakashatsi mu bwubatsi bw’indege. Mu myaka mike, indege zatangiye gukoreshwa mu ntambara ya mbere y’isi (1914–1918), zifashishwa mu iperereza ry’ubutasi, gutwara intwaro no kurasa. Intambara ya kabiri y’isi (1939–1945) yo yatumye haboneka indege zifite ubushobozi buhanitse kurusha izo mbere, zirimo indege z’intambara n’izindi zishobora gutwara imitwaro minini.

Nyuma y’intambara, isi yahuzwe inkoni z’intambara, ikoranabuhanga ry’indege rishyirwa mu rwego rw’amahoro: gutwara abantu, ubucuruzi, ubukerarugendo n’itumanaho. Byatumye ingendo zo ku isi yose zitangira gufatwa nk’ibisanzwe.

2. Uko indege zikora: Igitangaza cy’ubumenyi

Advertisement

Indege ntabwo iguruka kubera amayobera, ahubwo igendera ku mategeko y’ubumenyi bw’umuyaga (aerodynamics).

Amababa (wings): Ashushanyijwe ku buryo umuyaga unyura hejuru yayo ugenda vuba kurusha usohoka munsi yayo. Uko kutangana k’umuvuduko w’umuyaga gutuma haba itandukaniro ry’umuvuduko w’ikirere (pressure), bigatuma indege izamuka.

Moteri: Ni umutima w’indege. Icyo gice gitanga imbaraga z’iyungurura (thrust) zituma indege yihuta igatsinda imbaraga z’ubutaka (gravity).

Advertisement

Indege z’ubu zifite sisitemu zifasha abapilote: Autopilot ituma indege ishobora kugenda mu nzira yagenwe n’ubwo umupilote yaba atayitwaye buri segonda.

GPS na Radar byongera umutekano mu kirere.

Black Box (Agasanduku k’umukara) gafata amakuru yose y’urugendo, kagafasha kumenya icyateye impanuka mu gihe yabaye.

Advertisement

Kuri ubu, indege nini nka Airbus A380 cyangwa Boeing 787 Dreamliner zishobora gutwara abantu barenga 800, zikaguruka amasaha arenga 15 zitarasubira ku butaka.

3. Akamaro k’indege mu buzima bwa buri munsi

Indege ni kimwe mu bikoresho byahinduye isi nk’umudugudu.

Advertisement

Ingendo mpuzamahanga: Ubu kuva i Kigali ujya i New York cyangwa i Tokyo bishobora gufata amasaha make gusa, mu gihe mbere byafataga amezi n’amezi ku bwato.

Ubucuruzi n’ubukungu: Imizigo yihutirwa, ibicuruzwa bishya, ndetse n’ibikomoka ku buhinzi bishobora kugera ku masoko yo hirya no hino ku isi mu gihe gito.

Ubukerarugendo: Abasura u Rwanda baturutse ku yindi migabane bazana amadovize, bigatuma ubukungu bw’igihugu buzamuka.

Advertisement

Ubutabazi: Indege z’imbangukiragutabara zitwara abarwayi bakeneye ubuvuzi bwihuse. Helikopiteri zifasha mu kuzimya inkongi z’umuriro, mu gutabara abahuye n’ibiza, cyangwa mu guha imfashanyo abari mu misozi.

Indege si uburyo bwo gutwara abantu gusa, ahubwo ni ubuzima, ubukungu n’umutekano mw’isi ya none

4. Indege nk’ikirango cy’ubumenyi n’inzozi

Advertisement

Indege ziruta kuba uburyo bwo kwihutisha ingendo. Ni ikimenyetso cy’uko umuntu atagira imipaka mu gutekereza ku bimukikije. Icyo umuntu atekereje nk’inzozi ashobora kukigeraho iyo ahuje ubushake, ubumenyi n’ubwitange.

Ubu isi iri mu rwego rushya aho hatangiye kuvumburwa indege zikoresha amashanyarazi cyangwa ingufu zisubira (renewable energy), kugira ngo hagabanywe ingaruka z’imyuka ihumanya ikirere. Hari n’abandi bashakashatsi bari gukora ku mushinga w’indege zishobora kugenda ku muvuduko urenze usanzwe  (supersonic flights), zikagabanya igihe cy’ingendo hagati y’imijyi ikomeye ku isi.

Indege ziri mu biteza imbere ejo hazaza h’isi, kandi zifatwa nk’icyitegererezo cy’uko ikoranabuhanga rishobora guhindura imibereho y’abantu mu buryo bugaragara.

Advertisement
Wright Brothers n’indege yabo ya mbere (1)

Wright Brothers n’indege yabo ya mbere

Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trending

Designed by Viva Rwanda Digital Media